Kicauan burung yang terbang bebas di habitatnya pagi itu cukup mendamaikan. Sesekali melihat kelibat si burung kenyalang membuatkan sesiapa saja meloncat gembira.
Itu antara pengalaman penulis saat mengikuti sesi memerhati burung di Hutan Royal Belum, baru-baru ini.
Dengan kepelbagaian spesies burung yang berhijrah saban tahun, Malaysia antara destinasi pilihan burung.
Memiliki iklim tropika dan habitat semula jadi seperti pulau, pantai, tanah rendah yang subur, pergunungan dan hutan hujan menjadikan Malaysia adalah destinasi ideal pemerhati burung kerana mereka berpeluang melakukan sepanjang tahun.
Kajian mendapati negara ini memiliki kira-kira 746 spesies burung.
Burung residen kekal dalam negara manakala burung hijrah dari utara Asia melawat dari September hingga Mac semasa musim luruh dan musim sejuk.
Dengan 14 negeri di Malaysia, setiap negeri ada lokasi memerhati burung yang menawarkan pelbagai spesies burung yang cukup unik.
Taman Negeri Perlis, Perlis
Taman Negeri Perlis atau ‘Pearl Perlis’ menawarkan kira-kira 200 spesies burung yang hidup bebas di habitatnya antaranya Streaked-breasted Woodpecker dan Puff-throated Babbler.
Semasa musim penghijrahan burung antara Oktober dan November, ribuan raptor terbang merentasi taman termasuk Japanese Sparrowhawk, Chinese Sparrowhawk, Black Baza, Oriental Honey-buzzard dan the Grey-faced Buzzard.
Tempat yang baik untuk menonton raptor migrasi ialah menara.
Langkawi
Kepulauan Langkawi adalah gugusan 99 pulau di luar pantai Kedah.
Pulau yang mempunyai kawasan pantai, tanah lembab, paya bakau serta gunung-ganang ini adalah rumah kepada 220 spesies burung.
Antara habitat pesisir pantai ialah Tanjung Rhu, Teluk Barau, Datai Bay, Pantai Cenang dan Pantai Tengah. Di sini, anda mungkin dapat melihat Redwattled Lapwing, Malaysian Plover, White-bellied Sea Eagle, Crested Serpent Eagle, Oriental Pied Hornbill, Pinknecked Pigeon, Pied Fantail, Greater Racket tailed Drongo, Copper-throated Sunbird serta White-throated dan Collared Kingfishers.
Di kawasan paya bakau, spesies Brown-winged Kingfisher dan Mangrove Pitta cukup mengujakan.
Semasa musim sejuk, banyak burung hijrah menjadikan Pulau Langkawi rumah, antaranya Grey-faced Buzzard, Cattle Egret, Intermediate Egret, Common Kingfisher, Ruddy Kingfisher, Black-capped Kingfisher dan Ashy Drongo.
Antara tempat pilihan memerhati burung hutan ialah Gunung Raya dan spesies yang boleh dilihat ialah Mountain Hawk Eagle, Besar Green Pigeon, Enggang Badak, diselubungi Hornbill dan Pitta Blue bersayap.
Taman Negara Pulau Pinang
Taman negara ini antara lokasi paling kecil di Malaysia yang meliputi kawasan seluas kira-kira 1,213 hektar dan terletak di barat laut Pulau Pinang.
Terdapat kira-kira 190 spesies burung di kawasan taman negara ini, antaranya White-bellied Sea Eagle.
Tempat-tempat lain untuk memerhati burung ialah di Teluk Bahang, Teluk Tukun, Tanjung Aling, Pantai Kerachut dan Teluk Ketapang.
|
Hutan Belum Temengor
Terletak di daerah Grik, kawasan tanah rendah dan bukit hutan ini adalah perlindungan untuk pelbagai hidupan liar dan burung.
Empangan Temengor yang dibina pada tahun 1978, adalah antara tarikan di kawasan ini. Ada kira-kira 304 spesies burung di sini termasuk 10 spesies burung enggang di Malaysia.
Di antara Julai dan November, ratusan enggang boleh dilihat di sekitar Tasik Temengor.
Kuala Selangor Nature Park
Kuala Selangor Nature Park di pantai Kuala Selangor itu diuruskan Persatuan Pencinta Alam Malaysia.
Kawasan ini menjadi rumah kepada lebih 160 spesies burung antaranya Greater Flameback Woodpecker, Bakau Pitta, Bakau Blue Flycatcher, Bakau Whistler dan Tit Great.
Port Dickson
Semasa musim penghijrahan raptor, antara Februari dan April, beribu-bibu raptor berhijrah dari Sumatera di Indonesia ke Semenanjung Malaysia antaranya Black Baza, Granada, Oriental Honey dan Grey-faced Buzzard serta Jepun dan China Sparrowhawks.
Persatuan Pencinta Alam Malaysia menganjurkan Raptor Watch setiap tahun di Tanjung Tuan bagi menggalakkan memerhati raptor dan memulihara kawasan itu.
Tanjung Tuan Forest Reserve and Wildlife Sanctuary
Tanjung Tuan di Port Dickson, Negeri Sembilan ditubuhkan sebagai Cape Rachado Forest Reserve pada tahun 1921 sebelum diisytiharkan kawasan perlindungan hidupan liar pada tahun 1971.
Birdlife International mencatatkan lebih 100 spesies burung dikesan di sini, termasuk burung hutan dan berhijrah raptor.
Dari akhir Februari hingga Mac, beberapa spesies daripada raptor migrasi dapat dilihat termasuk Black Baza, Granada, Grey-faced Buzzard dan Greater Spotted Eagle.
Bukit Fraser
Bukit Fraser adalah syurga untuk pemerhati burung dengan suasana kawasan hutan asli yang menjadi rumah kepada kira-kira 247 spesies burung dan satu pertiga daripadanya adalah spesies burung gunung.
Pada ketinggian 1,524 meter di atas paras laut, peranginan tanah tinggi ini syurga aktivis alam semula jadi yang menawarkan jenis tumbuhan selain burung dan haiwan liar.
Akses ke Bukit Fraser ialah melalui ‘The Gap’ dan anda akan berasa seolah-olah kembali ke zaman silam.
Bukit Fraser menyerupai suasana kampung di pedalaman negara Scotland dengan rekaan bangunan Tudor, menghiasi sepanjang landskap.
Selain suasana yang mendamaikan, anda berpeluang melihat pelbagai jenis burung berwarna-warni seperti White-browed dan Black-eared serta Shrike-Babblers.
Laluan lain untuk memerhati burung ialah Bishop dan Hemmant Trails.
Taman Negara Kuala Koh
Terletak kira-kira 90 kilometer (km) dari bandar Gua Musang, Taman Negara Kuala Koh ini menawarkan aktiviti memerhati burung kawasan yang agak lasak rupa bumi dan landskap sungai yang mendamaikan.
Lebih 300 spesies burung dikesan di Taman Negara seperti seperti helang, burung merpati, burung belatuk, trogons, broadbills, enggang, leafbirds, drongos, bulbuls, babblers, flycatchers, sunbirds dan flowerpeckers.
Taman Negara Tanjung Mentong
Tanjung Mentong adalah pintu masuk ke Taman Negara di Terengganu dan laluannya menerusi Jeti Gawi dan Jenagor yang menggunakan bot.
Perjalanan bermula dari Tasik Kenyir dan pekan paling hampir ialah Kuala Berang.
Lebih daripada 350 spesies burung dikesan di sini seperti pheasant, partridges, burung merpati, cuckoos, enggang, trogons, raja udang, belatuk, broadbills, drongos, pittas, babblers, minivets, bulbuls, flowerpeckers, songbirds dan spiderhunters.
Taman Negara Endau-Rompin
Ia meliputi kawasan seluas kira-kira 48,905 hektar dan aksesnya ialah melalui kem di Kuala Jasin dan Sungai Selai.
Lebih daripada 200 spesies pemastautin dan burung asing ditemui di sini, dengan majoriti burung yang boleh ditemui di kawasan tanah rendah dan bukit hutan.
Enam spesies enggang boleh dilihat termasuk White-crowned, Rhinoceros dan Helmeted Hornbills.
Burung hutan seperti Bat Hawk, Wallace’s Hawk Eagle, Rufous-bellied Eagle, Crested Partridge, Red Jungle Fowl, Crested Fireback Pheasant, Thick-billed Green Pigeon, Jambu Fruit Dove, Long-tailed Parakeet, Red-naped Trogon,
Blue-banded Kingfisher, Red-bearded Bee-eater, Great Slaty Woodpecker, Green Broadbill, Blue-winged Leafbird serta Asian Fairy Bluebird juga menghuni taman ini.
Taman Negara Bako
Ditubuhkan pada 1957, Negara Bako Park terletak kira-kira 30km dari Kuching dan taman yang tertua di Sarawak.
Kawasan Bako-Buntal daripada 2,727km persegi adalah ditetapkan oleh Birdlife International sebagai Kawasan Penting Burung.
Kira-kira 150 spesies boleh didapati antaranya Red-naped Trogon, Long-tailed Parakeet, Emerald Dove, Asian Fairy Bluebird, Greater Racket-tailed Drongo, Velvet-fronted Nuthatch, Rufous-tailed Tailorbird, White-chested Babbler,
Ruby-cheeked Sunbird, White-bellied dan Buff-necked Woodpeckers, Red-crowned dan Brown Barbets.
Masa terbaik melawat Taman Negara Bako dari Mac hingga Oktober.
Lembah Danum, Sabah
Lembah Danum adalah syurga bagi pencinta alam semula jadi dan destinasi popular pemerhati burung.
Di sini ada lebih 300 spesies burung seperti Crested Fireback Pheasants, Black-bellied Malkoha, Red-throated Sunbird, Crested Jay, Giant dan Banded Pittas, White-crowned dan Rufous-tailed Shama, Rufous-winged dan Maroon-breasted Philentoma.
Senarai Destinasi Memerhati Burung di Malaysia
Perlis
- Tasik Timah Tasoh, Perlis
Kedah
- Tasik Pedu
- Ulu Muda Forest Reserve
Pulau Pinang
- Teluk Air Tawar
- Kuala Muda Coast
Perak
- Bukit Larut atau Maxwell Hill
- Kuala Gula Bird Sanctuary
Selangor
- Tanjong Karang
- Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia (FRIM)
Negeri Sembilan
- Hutan Simpan Pasoh
Melaka
- Hutan Rekreasi Air Keroh
Pahang
- Taman Negara
- Kuala Tahan
- Cameron Highlands
- Genting Highlands
Kelantan
- Taman Negeri Stong
Terengganu
- Setiu Wetlands
Johor
- Hutan Simpan Panti
Sarawak
- Taman Negara Gunung Mulu
- Taman Negara Similajau
Sabah
- Taman Kinabalu
- Kinabatangan Floodplain and Wildlife Sanctuary
- Tabin Wildlife Resort
- Rainforest Discovery Centre, Hutan Simpan Kabili-Sepilok
