Pembeli hartanah tertarik dengan projek rumah baharu kerana fasiliti menarik, rekaan terbaharu selain tawaran rebat serta deposit rendah.
Di sebalik penawaran itu, terdapat risiko yang tinggi terutama pembeli yang tidak membuat kaji selidik latar belakang pemaju.
Lebih membimbangkan jika terjebak dalam projek 'sakit' yang mana bukan sahaja menjejaskan peluang memiliki tempat berteduh, malah terpaksa menanggung kerugian iaitu pembiayaan pinjaman perumahan yang berlarutan.
Menurut Pensyarah Kanan Program Sarjana Sains Rekabentuk Bandar Lestari, Fakulti Teknologi dan Informatik Razak, Universiti Teknologi Malaysia (UTM) Kuala Lumpur, Sr Dr Tuti Haryati Jasimin, senario terburuk ialah pembeli projek 'sakit' terpaksa menanggung kerugian iaitu bebanan hutang pembiayaan rumah disebabkan ketidakupayaan pemaju menyiapkan projek perumahan dibeli.
"Akta Pemajuan Perumahan (Kawalan dan Pelesenan) 1966 (Akta 118) memperuntukkan penyerahan milikan kosong (penyerahan kunci unit kepada pembeli) adalah dalam tempoh 24 bulan bagi hartanah atas tanah dan 36 bulan untuk projek berstrata.
"Dalam kes projek 'sakit' kesannya pembeli bakal dikenakan caj penuh bayaran balik pinjaman oleh bank yang menganggap projek terbabit sudah siap berdasarkan perjanjian jual beli.
"Bagaimanapun, bagi membantu meringankan beban kewangan yang ditanggung pembeli, Jabatan Perumahan Negara (JPN), Kementerian Pembangunan Kerajaan Tempatan (KPKT) mengeluarkan surat pengesahan projek bermasalah sakit atau terbengkalai atas permohonan pembeli kepada pihak pembiaya pinjaman untuk penstrukturan semula pinjaman.
"Pastinya ia masih menjadi beban kerana pemilik bukan sahaja tiada aset, malah perlu menanggung hutang," katanya.
Bagi status projek dikenal pasti terbengkalai atau sakit, Dr Tuti Haryati berkata, ia dinilai berdasarkan aspek atau ciri-ciri tertentu terutama tempoh projek berdasarkan perjanjian jual beli hartanah terbabit.
"Sebenarnya pembeli boleh mengetahui fasa pembinaan rumah mereka berdasarkan maklumat dikemas kini pemaju atau bank dari semasa ke semasa.
"Dalam kes pembeli projek 'sakit', proses pembinaan hartanah oleh pemaju mengalami kelewatan melebihi 30 peratus berbanding kemajuan yang sepatutnya atau sudah tamat tempoh perjanjian jual beli.
"Bagi kes terbengkalai pula, pembinaan yang dilakukan tidak siap dalam atau luar tempoh perjanjian jual beli.
"Selain itu, tiada sebarang aktiviti yang ketara di tapak pembinaan selama enam bulan secara berterusan," katanya.
Kaedah rasmi pula kata pakar hartanah terbabit, terdapat petisyen penggulungan didaftarkan di Mahkamah Tinggi mengikut Seksyen 218 Akta Syarikat 1966.
Syarikat diletakkan di bawah Pegawai Penerima dan Pengurus (Receiver & Manager) atau pemaju mengakui tidak berupaya secara bertulis kepada pengawal perumahan.
Projek itu juga disahkan projek terbengkalai oleh Menteri Kesejahteraan Bandar, Perumahan dan Kerajaan Tempatan di bawah Seksyen 11 (1) (c) Akta 118.
Sementara itu, punca menyebabkan projek terbengkalai ialah tender terbuka kurang teliti mendorong kehadiran kontraktor 'sub-con' atau kontraktor kurang keupayaan, tetapi sanggup mengambil risiko melaksanakan projek.
Projek perumahan yang dihentikan sementara pembinaannya ketika perintah kawalan pergerakan (PKP) juga berdepan masalah sama kerana aliran tunai lemah selain ketiadaan pekerja di tapak pembinaan selepas Perintah Kawalan Pergerakan (PKP).
Dalam menangani isu itu, kata Dr Tuti Haryati, kerajaan perlu melaksanakan peranan lebih berkesan dalam menangani projek sakit yang memberi ancaman kepada kuasa milikan rumah dalam kalangan rakyat.
"Sebenarnya kerajaan sudah menggerakkan usaha dalam menangani masalah berkait dengan projek 'sakit'.
"Antara inisiatif di peringkat kementerian, KPKT menimbang untuk meminda Akta Pemajuan Perumahan (Kawalan dan Pelesenan) 1966 (Akta 118) dengan mewajibkan pemaju mengemukakan wang deposit sebanyak tiga peratus daripada kos projek.
"Malah, mereka turut menyenarai projek perumahan 'sakit' yang tamat tempoh Perjanjian Jual Beli dan juga projek terbengkalai untuk dipaparkan di laman portal JPN kepada umum.
"KPKT melaksanakan pemantauan lebih kerap termasuk pembekuan akaun pemajuan perumahan bagi projek 'sakit' terpilih untuk mengelakkan pengeluaran wang secara tidak bertanggungjawab oleh pemaju serta menyenarai hitam pemaju dan Ahli Lembaga Pengarah serta menyekat pemaju projek 'sakit' daripada memohon Permit Iklan.
"Malah, KPKT mewujudkan Pasukan Petugas Projek Perumahan Swasta Sakit dan Terbengkalai bagi mencari pendekatan yang lebih berfokus dan strategik serta memberi impak positif dalam menyelesaikan isu projek sakit dan terbengkalai," katanya.
Menerusi Statistik Jabatan Perumahan Negara, KPKT menunjukkan, sehingga 30 April lalu, Selangor mencatatkan jumlah projek 'sakit' tertinggi iaitu 14,687 buah, diikuti Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur sebanyak 14,011) dan Johor sebanyak 10,050.
