Ketika nama penyakit ini disebut, ramai rakan media yang menggeleng tidak pernah mendengarnya. Ya, fibrosis pulmonari idiopatik (IPF) adalah antara penyakit paru-paru yang jarang diperkatakan walaupun ia dikategorikan berbahaya dan boleh membawa maut.
IPF adalah sejenis penyakit paru-paru yang menjejaskan keupayaan pernafasan seseorang dan keadaan kesihatan pesakit biasanya boleh merosot dengan cepat. Jika tidak mendapat rawatan segera, pesakit biasanya hanya dapat meneruskan kehidupan dalam jangka masa dua hingga tiga tahun selepas diagnosis.
IPF menyebabkan berlaku parut pada paru-paru dan ini boleh mengehadkan jumlah oksigen yang masuk ke dalam darah. Apabila kekurangan oksigen, aktiviti harian seperti berjalan juga boleh menyebabkan pesakit termengah-mengah.
Menurut Ketua Perkhidmatan Pulmonologi Kementerian Kesihatan dan Pakar Runding Pulmonologi Hospital Serdang Dr Jamalul Azizi Abdul Rahman, IPF adalah penyakit yang jarang dialami, tetapi boleh membawa maut. Ia juga sering membawa kejutan yang tidak diingini terhadap pesakit selepas mereka menyedari jangka hayat berkurangan dengan ketara.
Berdasarkan kajian, IPF lebih banyak dialami oleh lelaki berbanding wanita. Sebagai penyakit yang progresif dan mengancam nyawa, IPF meninggalkan parut kekal pada paru-paru menyebabkan penghidapnya sukar bernafas dan mengurangkan jumlah oksigen yang boleh dibekalkan oleh paru-paru kepada badan.
Keadaan fungsi paru-paru yang tiba-tiba bertambah teruk, dikenali sebagai kemerosotan akut, boleh menjejaskan keadaan pesakit dan sering menyebabkan kematian dalam tempoh beberapa bulan.
Kira-kira lima hingga 10 peratus daripada penghidap IPF mengalami gejala yang bertambah buruk dalam tempoh setahun. Kemerosotan IPF akut menjadi risiko kepada semua penghidapnya kerana ia boleh berlaku pada bila-bila masa semasa mengalami penyakit.
Perkataan idiopatik menandakan punca IPF tidak diketahui dengan pasti. Namun penyelidik percaya badan kita boleh membentuk fibrosis atau parut yang menyebabkan kerosakan pada paru-paru ini. Bagaimanapun, kerosakan ini mungkin berpunca daripada:
• Refluks asid dari perut
• Jangkitan virus. Dalam sesetengah kajian, IPF dikaitkan dengan jangkitan virus antaranya virus Epstein Barr, herpes dan hepatitis C.
• Faktor persekitaran seperti menyedut pelbagai jenis habuk. Keadaan ini lebih lazim apabila seseorang itu bekerja dalam persekitaran yang banyak habuk kayu, logam, tekstil, batu atau pertanian.
Rawatan
Sehingga kini, pilihan rawatan bagi IPF adalah terhad. Justeru, terdapat keperluan besar yang belum dipenuhi untuk menyediakan rawatan selamat dan berkesan yang boleh mengubah keadaan IPF dengan memperlahankan penularan penyakit.
Penghidap IPF mungkin mengalami gejala seperti sesak nafas semasa melakukan aktiviti, batuk yang berpanjangan dan tidak hilang, ketidakselesaan dada dan jari belantan.
Penyakit perlu dikesan dengan tepat pada peringkat awal kerana pilihan rawatan seperti farmakologi, sokongan oksigen, pengurusan batuk dan pemulihan pulmonari (yang termasuk senaman dan teknik pernafasan khas) boleh membantu pesakit mengurus penyakit mereka.
“Hanya kira-kira 20 hingga 30 peratus pesakit masih hidup lima tahun selepas diagnosis. Rawatan muktamad ialah pemindahan paru-paru tetapi pilihan rawatan ini terhad kepada segelintir pesakit buat masa ini kerana kekurangan penderma,” kata Dr Jamalul.
Parut yang ada pada paru-paru tidak boleh dihilangkan dan ia tidak akan kembali menjadi tisu yang sihat. Bagaimanapun, pesakit tidak perlu risau kerana kini ada rawatan baru untuk mereka dengan pelancaran ubat oral, OFEV keluaran Boehringer Ingelheim bagi mengurangkan kadar penularan penyakit sambil menunggu penderma paru-paru yang sesuai.
Pesakit yang menerima rawatan oral dalam bentuk kapsul dengan bahan aktif nintedanib ini perlu mengambil ubat dua kali sehari. Berdasarkan kajian, selain memperlahankan penularan IPF, ia juga mengurangkan penyusutan fungsi paru-paru dengan menghalang laluan pengisyaratan yang terbabit dalam proses pembentukan fibrosis.
Menurut Ketua Perubatan Boehringer Ingelheim Malaysia Dr Mogana Sivalingam, ubat berkenaan merapatkan jurang dalam penjagaan pesakit dan adalah piawaian rawatan baru bagi IPF di Malaysia.
Data klinikal mendapati rawatan ini mengurangkan penyusutan tahunan fungsi paru-paru sebanyak kira-kira separuh dan memberikan sinar harapan bagi pesakit dan penjaga mereka yang menghadapi penyakit yang membawa maut ini.
Sebagai langkah berjaga-jaga, segeralah berjumpa doktor jika anda mengalami masalah sesak nafas atau nafas tercungap-cungap apabila menaiki tangga atau berjalan, batuk yang berpanjangan dan selalu berasa cepat letih atau bentuk hujung jari anda (tangan dan kaki) berubah menjadi lebih bulat.
Bagi individu yang menghidap IPF, ada banyak cara boleh dilakukan untuk mengekalkan kesihatan dan cara utama ialah mengamalkan gaya hidup sihat. Selain itu, jauhkan diri daripada individu yang mengalami jangkitan selesema dan dada. Pada masa sama, mulakan pengambilan makanan seimbang dan bersenam setiap hari atau sekurang-kurangnya tiga hingga empat kali seminggu.
