KETIKA penulis mahu membeli rumah kira-kira lapan tahun dahulu, ramai memberi nasihat supaya memberi keutamaan kepada rumah berstatus pegangan bebas (freehold) berbanding pajakan (leasehold)
Pandangan mereka tidak mengapa mahal sedikit asalkan adanya status pegangan bebas.
Hartanah pajakan lebih berisiko untuk pemilik kehilangan hak terutama apabila kerajaan memerlukan hartanah itu bagi pembangunan infrastruktur penting.
Merujuk isu berkenaan Presiden Hartaguam Datuk Nazri Mustafa berkata, dalam milikan tanah status tertentu pemiliknya perlu memahami makna di sebalik status tanah supaya dapat mengetahui hak mereka.
"Dalam milikan suatu hartanah, penting pemiliknya mengetahui sama ada tanah yang dimiliki adalah pegangan bebas atau pajakan.
"Ia penting kerana setiap status tanah mempunyai milikan berbeza dan pajakan. Ia mempunyai syarat atau sekatan tertentu terutama jika pemilik berhasrat untuk menjual kepada individu lain," katanya.
Menurut Nazri, pemilik hartanah pegangan bebas mempunyai kuasa memiliki hartanah itu selamanya tanpa ada tempoh tertentu berbanding status jenis pajakan.
"Biasanya sebelum membeli, pembeli atau bakal pemilik akan tahu status hartanah berdasarkan paparan iklan pemaju kerana ada kalanya maklumat itu dibekalkan untuk perhatian pembeli.
"Kalau tiada, pembeli boleh bertanya secara langsung kerana ada ketika status berkenaan penting dalam menentukan untuk memiliki sesuatu hartanah terutama andai terdapat dua status dalam satu kawasan prospek hartanah yang baharu.
"Contohnya jika kawasan di Puncak Alam, Selangor ada status tanah pegangan bebas dan pada kawasan itu juga ada pajakan, harganya pula tidak jauh beza, tentu sahaja tanah milikan pegangan bebas lebih berbaloi," katanya.
Tambah Nazri, atas faktor status tanah jenis pajakan merujuk pegangan ke atas hartanah untuk suatu tempoh yang ditetapkan, mungkin ada segelintir pemilik hartanah kurang berminat untuk memilikinya.
"Mengapa satu ketika dulu orang cukup bimbang dengan status pajakan? Ini kerana mereka bimbang tanah tidak dapat dimiliki lagi selepas tempoh pajakan berakhir.
"Bagi status tanah tempoh pajakan yang biasa dilihat atau dikeluarkan kerajaan negeri atau Pejabat Tanah biasanya menjangkau 99 tahun. Tempoh itu lebih panjang di sesetengah negeri seperti Sabah dan Sarawak.
"Cabaran untuk memiliki status tanah ini biasanya merujuk kepada pembeli hartanah sekunder atau rumah lama yang mungkin susut tahun sudah mencecah 40 hingga 50 tahun.
"Remehnya bagi mereka mahu menjual atau bakal pembeli akan berdepan sedikit kesukaran termasuk dalam permohonan pinjaman terhadap rumah berkenaan," katanya.
Persoalan lain bagi pemilik rumah pajakan juga ialah ke mana perginya tanah berkenaan apabila tamat tempoh pajakan? Kata Nazri, biasanya ia menjadi hak milik negeri.
Namun bagi kebanyakan kes apatah lagi bagi pemilik rumah, mereka akan dibenarkan memperbaharui atau memanjangkan tempoh pajakan dengan mengenakan sejumlah premium mengikut kadaran nilai tanah semasa.
"Perbezaan ketara mengenai tanah jenis pajakan terdapat sekatan tertentu dikenakan pada hartanah berkenaan termasuk tidak boleh dipindah milik.
"Biasanya pemilik terpaksa melalui proses rumit atau mengikut perundangan bagi membolehkan hartanah itu 'dilepaskan' atau dijual kepada individu lain.
"Biasanya hartanah status itu perlu ada kebenaran kerajaan negeri atau Pejabat Tanah. Sebagai contoh dalam hartanah kos rendah di Selangor, sebarang jualan membabitkan status hartanah berkenaan perlu melepasi Lembaga Perumahan Selangor," katanya.
Satu lagi status perlu diketahui ialah hak milik sementara yang juga mempunyai jenis pegangan berbeza iaitu sama ada ia pegangan bebas ataupun pajakan yang mana boleh dirujuk dalam dokumen hak milik berkenaan.
Walaupun hak milik sementara ini bukan dokumen hak milik muktamad namun ia tetap sah diguna pakai seperti butiran yang tertera sehingga hak milik muktamad dikeluarkan.
